YOZGAT LI BARIS - BOZOK YAYLASI

Yörenin Coğrafi Konumu Ve Özellikleri

Yozgat ili,İç Anadolu Bölgemizin Orta Kızılırmak Bölümünde, 34°5'-36°10' doğu meridyenleri ile 38°40'-40°15' kuzey paralelleri arasında yer alır.

Yozgat ili, doğuda Sivas, güneyde Kayseri ve Nevşehir,güney batıda Kırşehir, batıda Kırıkkale, kuzeyde ise Çorum, Amasya ve Tokat illeri ile sınırlıdır.

Yozgat'ın yüzölçümü izdüşüm olarak 13.597 km² dir. Gerçek yüzölçümü ise 14.037 km² dir.

Yozgat ilimizin merkez ilçe dahil 14 tane ilçesi vardır. Bunlar Merkez ilçe, Akdağmadeni ilçesi, Aydıncık ilçesi, Boğazlıyan ilçesi, Çandır ilçesi, Çayıralan ilçesi, Çekerek ilçesi, Kadışehri ilçesi, Saraykent ilçesi, Sarıkaya ilçesi, Sorgun ilçesi, Şefaatli ilçesi, Yenifakılı ilçesidir.

Yozgat jeolojik açıdan incelendiğinde Tersiyer yani 3. (III.) zamanda oluşmuştur. Bunu kanıtlayacak Yozgat merkez yerleşiminin kuzeyinde 1530 mt. yüksekliğinde ki Yozgat Nohutlu Tepesi'nde bulunan taş parçası gösterilebilir.

Yozgat yöresi yer şekilleri olarak, geniş platolar ve bunların yüzeyinde yükselen dağ, tepeler ve ovalardan oluşmaktadır. Yozgat platolarının ortalama yüksekliği 1000-1150 mt. iken dağları ise en yüksek olarak, sıradağlar şeklinde olan ve Akdağmadeni ilçesi sınırları dahilinde bulunan Akdağlar' dır.(2132 mt)

Yozgat yöresin de fazla akarsu yoktur.Genelde çay ve öz şeklinde dereler mevcuttur. Bunların en önemlilerini sıralayacak olursak :

Yeşilırmağın önemli bir kolu olan Çekerek ırmağı, Delice ırmak,(Konak suyu),Eğri Özsuyu, Karacaali suyu, Bişeközü ırmak ve sularıdır.

Yozgat'ta yüksek yaylaların etrafının dağ ve tepelerle çevrili olması bölgenin denizden tamamen etkisiz kalmasına neden olmuştur. Bunun sonucu olarak bölgenin genelinde yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve sert olan kara iklimi hakim olmuştur.

Yozgat, çevresindeki illere göre daha fazla yağış alır. Yıllık ortalama yağış miktarı 500-600 mn.dir.Yozgat'ta en fazla yağış kış ve ilkbahar mevsimlerinde olmaktadır. Yörede rüzgar kış mevsiminde güneybatı diğer mevsimlerde kuzeydoğu yönünden hakim olarak esmektedir.

Yozgat yöresi genelde kurak iklimin neden olduğu bozkır bitki örtüsü ile kaplıdır. Ancak ormanlık alanlarda mevcuttur. En çok ormanlık alanlar Akdağmadeni ve Çekerek yöreleridir(yörenin kuzey ve kuzeydoğu tarafları).Yörede bundan başka bazı tepeler üzerinde de orman adacıkları mevcuttur.Yozgat'ın güneyinde yer alan Çamlık Tepesi buna güzel bir örnektir.Burası Milli Parktır.

Yörenin Genel Tarihine Giriş

Yozgat merkezinin yerleşim alanı çok eskilere gitmemesine rağmen yöre ilçe ve köyleriyle değişik ulus ve milletlere ev sahipliği yapmıştır. Yozgat yöresin de eldeki deliller ışığında dünyanın oluşma zamanlarıyla birlikte şöyle bir sıralama yapabiliriz:

1-Paleozayik (Birinci Zaman) Dönem: (700 ila 270 milyon yıl) Canlı hayatın yeryüzün de görülmeye başladığı zamandır. Şu ana kadar kaynaklarda bu döneme ait Yozgat yöresinden kalıntı yoktur.

2-Mesozoyik (İkinci Zaman) Dönem:(225-135/65 milyon yıl) Dünya da okyanusların oluştuğu dönemdir. Yozgat yöresin de bu dönemden kalıntı yoktur.

3-Tersiyer (Üçüncü Zaman) Dönem:(70 ile 12 milyon yıl) Yeryüzünün , denizlerin yerleşmesi. Bu döneme ait Yozgat ili sınırları içinde ki ve Yozgat'ın kuzey tarafına düşen Nohutlu Tepesin de için de çeşitli canlı artıkları bulunan (fosil kalıntıları) taş parçası bulunmuştur.

4-Kuvaterner (Dördüncü Zaman) Dönem:(2 ile 3 milyon yıl öncesi) Çağın sonuna doğru yeryüzünde insanlar görünmeye başlamıştır.

5- Paleolitik Dönem:Yontma Taş Çağı.M.Ö.600.000-10.000 yılları. Yörede bu döneme ait kalıntı ve buluntu henüz yoktur.

6- Mezolotik Dönem: Orta taş Çağı. M.Ö. 10.000-8000 yılları arası. Bu dönem geçiş evresidir. Yozgat yöresin de yine bu döneme ait buluntuya araştırmacılar tarafından rastlanamamıştır.

7- Neolitik Dönem: Cilalı Taş Çağı. M.Ö. 8000-5500 yılları arası. Yine Yozgat yöresinde bu döneme ait şu ana kadar kalıntı yoktur.

8-Kalkolitik Dönem: Taş ve Maden Çağı. M.Ö. 5500-3000 yılları arası. Bu dönem 3'e ayrılır.

a-Erken Kalkolitik:M.Ö.5500-4500

b-Orta Kalkolitik:M.Ö.4500-4000. Yozgat yöresin de Orta Kalkolitik sonlarına doğru kalıntılar ve yerleşim izlerine rastlanmaya başlanmıştır. Bu dönem merkezleri Alişar, Aydıncık Kaletepe Höyük'tür.

c-Geç Kalkolitik: M.Ö.4000-3500. Bu dönem merkezleri Alişar ve Kaletepe Höyük'tür.

10-Tunç Devri:M.Ö.3000-1200 yılları arası. Bu dönem merkezleri Alişar, Çengeltepe, Mercimektepe Höyük'tür.

11-Hititler Devri:* M.Ö. 2200-1200. Bu dönem merkezleri Alişar, Mercimektepe-Hitit beylikler dönemi(M.Ö.1200-1100).

12-Frigler* Devri:M.Ö.700-680. Bu dönemde Alişar da Yozgat yöresinde Frig hakimiyeti vardır. Yozgat yöresin de sadece Alişar da Frig hakimiyeti olduğu düşünülemez. İleri ki yıllarda yapılacak araştırmalar bunu gösterebilir.

13-Medler* Devri:M.Ö.700'lerde Alişar'da izleri görülür. Bundan başka Sorgun ilçemiz sınırları içinde olan bugün Kerkenez olarak bilinen ve büyük ihtimalle tarihte Pteria olarak bilinen kenttir. Medler tarafından M.Ö.600'lü yıllarda bir imparatorluk başşehri olarak kurulduğu sanılmaktadır.

14-Pers Devri: Anadolu'da M.Ö. 540-333 yılları arasında hakimiyetleri vardır. Dolayısıyla Yozgat yöresinde de bu dönem dahilin de izleri görülür. Merkez olarak şu ana kadar Alişar verilebilir.

15-Helenistik Dönem:M.Ö.330-30 yılları arası. Bu dönemin başların da Alişar da İskender devri izleri görülür.

16-Galat Çağı:M.Ö.280-25 yılları arası. Galatlar'ın Anadolu'ya gelmelerinden ve Orta Anadolu'ya geçmelerinden sonra, bu günkü kaynaklarda Galatia (Bkz. Harita.2) olarak geçen bölgenin doğu ucunda Galatlar'ın Trokmiler kolu tarafından bu günkü Büyük Nefes Köyü civarın da Tavion adı verilen şehir kurulmuştur. Tavion o dönem de çevresin de bir ticaret merkezidir. Bu merkez den başka Alişar'da da Galat istilası izleri görülür .

17-Romalılar Dönemi: Anadolu için Roma çağı M.Ö.30-M.S.395 .Bu çağ da Yozgat yöresin de bir çok yerde Roma izleri görülür. Tavion, Alişar Tarbosthane(Sarıkaya ilçesi)Hamam kalıntıları, Yerköy ilçesi Hamam Kalıntıları verilebilir.

18- Bizans Dönemi:M.S.395-1453 Yılları arası. Şimdiye kadar Yozgat yöresin de Bizans izlerinin görüldüğü merkezler Alişar, Tavion, Çeşka, Sarıkaya ve Kazankaya Kanyon Kale'dir.

Bizans döneminde, Selçuklular'ın Anadolu'da ki hakimiyet izleri ve Beylikler dönemi izlerini de görmek mümkündür. Bundan başka yine Osmanlılar dönemi izleri yöredeki birçok camii, medrese vb. yapılarda gözlemlemek mümkündür

YOZGAT TARiHİ COĞRAFYASI

Yozgat Neresidir? Ne Zaman Kurulmuştur?

Günümüz de Yozgat, İç Anadolu'nun Orta Kızılırmak bölümün de yer almaktadır. Yozgat'ın kuzeyin de Çorum, Amasya, Tokat, doğusun da Sivas, güneyinde Kayseri, Nevşehir, batısın da Kırşehir ve Kırıkkale illeri yer almaktadır.

Yozgat ilinin kuruluşu MS. 16.yy'a rastlamaktadır. Yozgat 1560 yıllarında Bozok ismiyle kaynaklara geçmiştir. Bozok ismi, 16.yy'da buraya yerleşmeye başlayan Bozok Türkmenleri tarafından verilmiştir. İl'e Yozgat ismi ise 1924 yılın da meclis kararıyla verilmiştir.

Yozgat ilinin tarihinin çok yeni olması Yozgat ve çevresinin tarihte çok eski zamanlarda yerleşim görmediği anlamına gelmez. Nitekim bölge eski tarihlerden günümüze kadar yerleşim görmüştür. Bunu bölgede yapılan araştırmalar kanıtlamaktadır.

Yozgat ve çevresi için tarihi açıdan bir bilgi verecek olursak ,bölge Kalkolitik dönemden itibaren yerleşim görmeye başlamıştır. Yapılan arkeolojik araştırmalar bunu desteklemektedir.

Yozgat Ve Yöresinde Yerleşmiş Devlet Ve Topluluklar

Sırasıyla bahsedecek olursak: Bakır devri(Asurlular), ve Tunç devrinden sonra Hitit egemenliği, Frigler, Lydialılar, Medler, Pers devri, İskender devri, Kapadokialılar, Galatlar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Osmanlılar.

Yozgat ve çevresi için bir kronoloji oluşturmak gerekirse, Orta Anadolu kronolojisinin tespitin de önemli rol oynayan Alişar(Ankuwa) ve Tavion (Tavium-Büyük Nefes Köyü) gibi merkezlerle yapabiliriz. Yozgat ve yöresi için yukarıda bahsettiğimiz gibi şöyle bir kronoloji vererek yerleşmiş devlet ve toplulukları sıralayabiliriz:

M.Ö.5000. Kalkolitik Alişar, Kaletepe Höyük. (Aydıncık)
M.Ö.3500. Bakır devri. Alişar. <BR
M.Ö. 2200-1200. Hititler. Alişar, Mercimektepe. <BR
M.Ö.700. Medialılar. Alişar, Pteria?. Bu dönem den sonra Anadolu'da diğer merkezlerde olduğu gibi Yozgat yöresinde ki merkezlerde de üst üste istilalar görülmüştür.
M.Ö.546-333. Perslerin Anadolu' da ki istila ve hakimiyet dönemidir. Alişar.
M.Ö.333-323. İskender devri. Alişar'da bu dönem izleri görülür. Helenistik dönem de yöre de, İskender'den sonra Kapadokya krallığının Ariattes ailesinin hakimiyeti görülür
M.Ö. 280/277-M.Ö. 85. Galatlar dönemi.(Trokmiler). Tavion , Alişar.
M.Ö.85-M.S.395. Romalılar dönemi. Tavion , Alişar.
M.S.395. Bizans dönemi Tavion, Alişar, Kazankaya Kanyon Kale.

Yozgat'ın Tarihi Açıdan Önemi

Yozgat yöresinde 1920'li yıllardan, yüzey araştırma ve kazı çalışmaları az da olsa devam etmiştir. Bu araştırmaların sonun da bölgenin arkeolojik açıdan önemi biraz da olsa gözlemlenebilmiştir.
Bunu kanıtlayacak tezler çoktur. Yörenin özellikle Hititler'in başkenti Hattuşa(Boğazköy) ve Alacahöyük'e(Arinna) yakın olması önemini bir kat artırırken, yörenin neredeyse Anadolu'nun tam ortasında yer alması ve tarihte kullanılan ticaret yollarının kesiştiği noktalara denk gelmesi gibi nedenler bölgenin tarihi açıdan ne kadar büyük bir öneme haiz olduğunu göstermektedir. Nitekim bunu kanıtlayacak merkezler bölgede mevcuttur. Alişar, Tavion, Çengeltepe, Mercimektepe, Çeşka, Çadırhöyük, Kerkenes, Kazankaya Kanyon vb. gibi.

Arkeolog Ömer YILMAZ / 2001 L.Tezi / Yozgat Tarihi Coğrafyası

KAYNAKÇA

ARSLAN Murat.Antikçağ Anadolu'sunun Savaşçı Kavmi Galatlar.Arkeoloji ve Sanat Yayınları.2000.İstanbul.
FRENCH D.H.13.AraştırmaSonuçlarıToplantısı.I.Cilt1995.İstanbul
HERODOTOS.Herodot Tarihi.1.76
Yozgat 1991 İl Yıllığı.
STRABON. Antik Anadolu Coğrafyası.1999.İst.
RAMSAY W.M.Antik Anadolu Coğrafyası1961.İst.
ÖZCAN Musa.17.Arş.Snç.T.2.C
SALTUK Secda. Arkeoloji Sözlüğü.1997.İstanbul
SUMMERS G. D. Anadolu Medeniyetleri Konferansları. Ankara.2000

Malazgirt Savaşından Sonraki Devre

Bozok çevresinde Türk - İslam izleri 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra başlatır. Tahrir Defterlerinden Oğuz boylarına mensup 24 boydan 21’inin Anadolu’ya geldikleri anlaşılmaktadır. Bu sayıya Karaevli boyunu da ilave etmek gerekir. Salur, Eymür ve Karkın’lılar Anadolu’nun iskanında birinci derecede rol oynamışlardır. Kayın, Anadolu’nun fethi ve iskanında, Beydilli ve Bayındır boyları da Anadolu’ya yerleşmede önemli görevler yapmışlardır. Oğuzlar, göçtükleri yerlere her sosyal birimden insanların yanında, kültür unsurlarını da taşıdılar. Bozok bölgesi, önemli kervan ve ticaret yollarının geçtiği bir yerdi. Emirci Sultan’ın Osmanpaşa Tekkesi köyü, bu yollardan birinin üzerinde bulunuyordu. Zaviye, Kayseri ve Kırşehir’den Amasya’ya giden yol üzerindeki bir konak noktasıydı. Yesevi Şeyhi Emirci Sultan’ın 1204’lerde Bozok’a gelerek, Keçikıran (Osmanpaşa)’a yerleşip irşada başladığı, bu bölgede 16. yüzyılda da “Osmanpaşa Tekkesi” adıyla bir zaviye kurulduğu anlaşılmaktadır. Salmanlı ve Danışman köyleri, Danişmend’liler zamanından kalma tarihi köylerdir. İlimizde Selçuklu’ların izleri 12. yüzyılından itibaren görülür. Bir ara Danişmendoğulları’nın nüfusuna giren bu bölgede 1175’den sonra Anadolu Selçukluları’nın eline geçmiştir. 1243 Kösedağ Savaşı’ndan sonra İlhanlılar’ın kontrolüne giren bölge Anadolu Selçuklu Beylikleri döneminde Eretna Beyliği’nin, 1381’den sonra da Kadı Burhaneddin Devletinin eline geçti. 1398’de Kadı Burhanettin öldürülünce Yıldırım Beyazıd bu bölgeyi aynı tarihte Osmanlı Devleti sınırlarına kattı. Timur Han 1402 - 1403 senelerinde Yozgat ve çevresini ele geçirdi. Timur Han Anadolu’yu terk ederken, 1256’dan itibaren bu bölgeye yerleşen Karatatarlar’ı Türkistan’a götürmeye karar vererek 1404’de bunların tamamını zorla alıp götürmüştür.

Osmanlı Döneminde Yozgat ve Çapanoğulları

Timur’un Anadolu’dan ayrılmasından sonra, Osmanlı şehzadeleri arasında çıkan saltanat kavgalarında Yozgat ve çevresi büyük sıkıntı çekmiştir. Yeniden Osmanlı Devleti’ne bağlanması ancak 1408’de Çelebi Mehmet döneminde olmuştur. 1413’de kesin olarak Anadolu’da Osmanlı hakimiyetini sağlayan Çelebi Mehmet, Yozgat ve yöresindeki devlet hakimiyetini pekiştirmiştir.Yavuz Sultan Selim döneminde Yozgat ve çevresinde “Celal” adında bir Türkmen önderinin çıkarmış olduğu isyan kontrol altına alınmışsa da, Yozgat ve yöresi bu isyandan büyük zarar görmüştür. Kanunî Sultan Süleyman döneminde arazi tahririnin yenilenmesi sırasında, bölgede yine karışıklılar çıkmış, ancak kısa sürede denetim sağlanmıştır (1526).

17. yüzyılın sonlarında devlet tarafından BOZOK’a yerleştirilen Mamalu Türkmen oymaklarından, Çapanoğulları büyük güç kazanmışlardır. 1728’de Çapanoğullarından Ahmet Ağa, Yeniil Has Mütesellimliği’ne getirilmiştir. Bu görevde üstün başarı gösterdiğinden dolayı da, 1732’de de Mamalu Türkmenlerin mütesellimliği görevine yükseltilmiştir. 1741 yılında ise, BOZOK Mütessellimliği görevine atanmıştır.Çapanoğlu Ahmet Ağa, bundan sonraki yıllarda etkinliğini komşu sancaklarda da duyurmuştur. Osmanlı Devleti’nce 1745’de “Kapıcıbaşılı” payesiyle ödüllendirilen Ahmet Ağa, Yozgat ve yöresinde bazı bayındırlık hareketlerine girişerek, halkın desteğini kazanmaya özen göstermiştir. Çapanoğulları, merkezi yönetimle uyum içinde olmayı sürdürmüşler; 1755’de İstanbul’da ortaya çıkan et sıkıntısını gidermek üzere koyun göndermeleri karşılığında BOZOK Sancağı malikâne olarak Çapanoğlu Ahmet Ağa’ya verilmiştir.

Böylece, Çapanoğulları Yozgat ve yöresinin tartışılmaz hakimi durumuna gelmişlerdir. Bu tarihten sonra İstanbul’a sık sık Çapanoğulları hakkında yakınma mektupları gitmeye başlamıştır. 1757’de devlet, Çapanoğlu Ahmet Ağa’yı zulümlerine son vermemesi durumunda malikanesinin elinde alınacağını bildirmiştir.Ahmet Ağa 1761’de Sivas Valiliğinin, İstanbul Hükümetince verilmesini sağlamıştır. Bu başarısının verdiği cesaretle Maraş Valiliği’ne de göz dikince hakkında idam fermanı yayınlanmıştır. Ahmet Ağa’nın 1765’de idamından sonra Çapanoğlu Mustafa Bey’in BOZOK Sancağı Mütesellimi oluncaya kadar Çapanoğulları Yozgat ve yöresindeki etkinliklerini yitirmişlerdir. 1768’de mütesellim olan Mustafa Bey, merkezle iyi geçinmeye çalışarak, yapılan savaşlar sırasında devlete asker ve malzeme yardımında bulunmuştur. Çapanoğulları 1772’den sonra Yozgat ve yöresinde yeniden söz sahibi olmaya başlamış, çevredeki diğer ayanlarla mücadeleye başlamışlardır.

Çapanoğulları Caniklioğullarına karşı sürdürdükleri mücadeleden başarı ile çıkmışlardır. Mustafa Bey, 1782’de hizmetçileri tarafından öldürülünce, BOZOK Sancağı Mütesellimliği kardeşi Süleyman Bey’e verildi. Osmanlı Padişahları 1. Abdulhamit ve 3. Selim ile iyi ilişkiler kuran Süleyman Bey, 1783’de Çankırı Sancağı Mutasarrıflığı’nı da almıştır. Nizam-ı Cedid Ordusu’nun kurulmasını destekleyen Süleyman Bey, Caniklioğulları ile üstünlük mücadelesini sürdürmüş, 3. Selim’in tahttan indirilmesiyle durumu sarsılmış ise de, Alemdar Mustafa Paşa’nın, 3. Selim’in yerine geçen 4. Mustafa’yı tahttan indirmesiyle eski konumunu yeniden kazanmıştır. Süleyman Bey, 1808’de İstanbul’da toplanan ayan arasında yer alarak, Sened-i İttifak’ı imzaladı ve Sekban-ı Cedid askerini kendi hakimiyet bölgesinde örgütlenmeye başlamıştır. Süleyman Bey, 1813’te öldüğünde güçleri doruğa ulaşmış olan Çapanoğulları, kendilerine mukataa olarak verilen; BOZOK, Amasya, Şarki Karahisar, Sivas, Kayseri, Maraş, Antep, Halep, Rakka, Adana, Tarsus, Konya Ereğlisi, Niğde, Nevşehir, Kırşehir ve Ankara’da büyük bir nüfuza sahip olmuşlardır. Çapanoğulları’ndan Mehmet Celaleddin Paşa, 1842-1846’da kısa sürelerle BOZOK ve Kayseri Kaymakamlığına atanmıştır.1849’dan sonra yönetim kademelerinden iyice uzaklaştırılan Çapanoğulları, büyük servetleri sayesinde,özellikle ekonomik alandaki güçlerini XX. yüzyılın başlarına kadar sürdürmüşlerdir.

Kurtuluş Savaşında Yozgat

Yozgat, ülkemizin, mütareke ve milli mücadele yıllarında adını önemle duyuran iller arasında yer almaktadır. Yozgat (Bozok) bu dönemde, yabancı güçlerin işgaline uğramamasına rağmen tanık olduğu ve Kuva-yı Milliye’yi hayli zor durumda bırakan bir isyan nedeni ile ön plana çıkmıştır. Yozgat, Kurtuluş Savaşı’nda merkezi Ankara’da bulunan 20. Kolordu’nun denetimi altında bulunmaktaydı. Gerek Yozgat’ın yeni Mutasarrıfı Necip Bey, gerek se Ankara Valisi Muhittin Paşa’nın Kuva-yı Milliye hareketi karşısındaki olumsuz tutumları ve engellemeleri nedeniyle, Sivas Kongresi günlerine kadar Yozgat’ta direnişle ilgili önlemli bir gelişme olmamıştır. Ancak, Muhittin Paşa’nın 19 Eylül 1919’da Kuva-yi Milliye’ce tutuklanması Necip Bey’in de 20 Ekim 1919’da Heyet-i Temsiliye’nin isteği üzerine görevden alınmasıyla bu durum değişmiştir. Anadolu’nun her yanında olduğu gibi, Yozgat’ta da Milli Mücadele’ye yönelik örgütlenmeye gidilmiştir. Kurulan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Yozgat Şubesi’nin başına Başçavuşzade Ahmet Efendi getirilmiştir. Şubenin diğer Yönetim Kurulu üyeleri arasında Müftü Hulusi Efendi, Çapanoğlu Edip ve Celal Bey’ler de yer almışlardır. Ancak, yönetim kurulunun kendi içerisinde bir beraberlik oluşturamadığından dolayı, yönetim kurulu üyeleri özellikle de Mehmet Hulusi Efendi’yle Celal ve Edip Bey’ler arasındaki sürtüşme Milli Mücadele’nin yazgısını etkileyecek ölçüde sonuçlar doğuran “Çapanoğlu İsyanı”nın da nedenlerinden birisini oluşturmuştur.

Cumhuriyet Döneminde Yozgat

Yozgat, Cumhuriyet öncesi kurulan altmış vilayetten birisi olup, başlıca kaza merkezleri; Merkez, Akdağmadeni ve Boğazlıyan’dan ibarettir. Uzun süre “Bozok” adını taşıyan İl, Yozgat Milletvekillerinden Süleyman Sırrı İÇÖZ’ün 25 Haziran 1927 tarihli teklifi üzerine “Yozgat” adını almıştır.Daha sonra Sorgun’un da ilçe olmasıyla ilçe sayısı merkez dahil dörde çıkarılmıştır (1928). Yozgat’ın, bu dönemde dört ilçe ve 10 ‘u nahiye olmak üzere toplam 636 yerleşim yeri mevcuttur. Zamanla yeni ilçeler kurulmuş ve ilçe sayısı merkez ilçeyle birlikte 9 olmuştur.B u ilçeler; sarasıyla; Merkez, Akdağmadeni, Boğazlıyan, Sorgun, Çekerek, Şefaatli, Sarıkaya, Çayıralan ve Yerköy’dür.1990 Yılında çıkarılan bir kanunla; Aydıncık, Çandır, Saraykent, Kadışehri ve Yenifakılı da ilçe olunca ilçe sayısı merkez ilçeyle birlikte 13 rakamına ulaşmıştır.Yozgat halen, idari açıdan; 14 ilçe ve 65 belediye olmak üzere toplam 684 yerleşim yerinden ibarettir.

Yozgat İsminin Verilmesi

İlin, asıl adı "BOZOK" olup, zamanla "Yozgat" olarak değiştirilmiştir. Oğuz'ların; "BOZOK" koluna mensup Türkmenlerin bu bölgeye akınıyla birlikte, yöre "BOZOK" ismiyle anılmıştır. 1800'lü yıllara doğru bu ismin yanı sıra "YOZGAT" adı da telaffuz edilmiştir.

"Yozgat" adının menşei konusunda ise, değişiki söylentiler ileri sürülmektedir: Bir rivayete göre, Yozgat Saray Köyü'nden (bugün itibariyle kasaba) itibaren aşağıdan yukarıya doğru kat kat yükselmektedir. Bu kat kat yükselişindin ve rakımının yüksekliğinden dolayı önceleri "Yüz kat" denmiş, zamanla bu isim söylene söylene "Yozgat" halini almıştır. Diğer bir rivayete göre; Aşiret Reisi Ömer Cabbar Ağa'nın yüzü çopurdu. Bu yüzden kendisine Çopur veya Çapar Koca derlerdi. Söylentiye göre Cabbar Ağa, sürülerini bir yaz günü yaylakta otlatırken karşısına Hızır (AS) çıkıyor ve davar sahibi Cabbar Ağa'dan içmek için süt istiyor. Güler yüzlü Ömer Ağa hemen misafirine ikramda kusur etmeyerek, gönül hoşluğu ile sütü ikram eder. Hızır (AS) sütü içtikten sonra çok memnun kalır ve Cabbar Ağa'ya "Çobanoğlu, yozuna yoz katılsın, memleketinin adı Yoz-Kat olsun" diyor. Bu sözü söyleyerek kayboluyor. Temeli böyle olan Yoz-Kat söylene söylene Yozgat halini alıyor. İsmin kaynağı hakkında her ne kadar tatmin edici bir bilgi yoksa da uzun yıllar bu havalinin böyle anıldığı bilinmektedir.

Birinci Büyük Millet Meclisinde Kütahya Mebusu Cemil Bey tarafından verilen bir takrir ile Yozgat ismi Bozok olarak değiştirilmiş, bilahare 23 Haziran 1927 tarihinde Bozok Mebusu Süleyman Sırrı (İÇÖZ) Bey ve arkadaşlarının verdiği bir takrirle Bozok ismi tekrar Yozgat olarak değiştirilmiştir